Tosya 1926 yilinda ilçe olmustur. 52 köyü 1 Beldesi ve 23 adet mahallesi mevcuttur. 2007 yılında yapılan adrese dayalı nüfus sayimina göre 26841 ilçe merkezi, 14205 köyleri olmak üzere toplam 41046 nüfusa sahiptir. 1864 yilinda Tosya Belediyesi kurulmustur. 1992 yilinda Belediye olan Ortalica’nin ise 2 mahallesi bulunmaktadir.

Ilin Güneydogu ucunda yer alan Tosya Ilçesi’nin yüzölçümü 1197 Km2 ile il alani içinde %9.13’lük yer isgal eder. Il merkezine uzakligi 77 km dir.

Tosya ilçesi Karadeniz bölgesinin Bati Karadeniz bölümünde, Kastamonu iline bagli bir ilçedir. Ilçenin enlem ve boylami 41 01 N. 34 03 E. dereceleridir.

Güneyi Iskilip (Çorum), Güneybatisi Çankiri, Güneydogusu Çorum Merkez , Dogusu Kargi (Çorum), Kuzeyi Tasköprü (Kastamonu), Kuzeybatisi Kastamonu Merkez, Batisi Ilgaz (Çankiri) ile çevrilidir.

Tosya ilçesinin orta kesimi Ilgaz daglari eteklerinden çikarak Kargi ilçesinde Kizilirmak nehrine karisan Devrez çayi çevresindeki Alüvyonlu düzlükler kaplar. Bu ovanin kuzeyindeki daglar Ilgaz dag­larinin devamidir. Ovanin güneyindeki daglar, yüksek tepeler ve bu tepeler arasindaki düzlükler seklindedir.

BITKI ÖRTÜSÜ : Bitki örtüsü olarak 750-1000 metreler arasinda yapragini kisin döken genis yaprakli agaçlar, çali seklini almis dikenli bitkiler bunlar arasinda mese, dag findigi, karaagaç dere ve çay kenarinda kavak, sögüt düz kurak yerlerde ardiç, geven karaçali gibi çesitli bitkiler 1000-1700 metre arasindaki igne yaprakli agaçlar bitki örtüsünü olus­turmaktadir.

Ayrica sehrin 5 km. gerisini saran meyve agaçlari mevcut olup bunlardan en önemlisi, elma, armut, kiraz, seftali, fisne, dut, kizilcik, ayva, gibi agaçlarla üzüm baglari mevcuttur.

Daglik kesimlerde orman örtüsü gürdür. Ormanlarinda en çok Karaçam, Sariçam, Gürgen, Kayin, Mese ve köknar agaçlari bulunur.

Ilçe merkezi Devrez çayinin 6-6,5 Km. kuzeyinde Ilgaz dag­larinin devami olan Tosya dagi (Gavurdagi) nin güneydogusu arasin­daki düzlükte kurulmustur.

Ilçenin güneybatisinda Hidirlik tepesi denilen tepe vardir. Ku­zey kesimi çiplak ve yüksek tepelerle çevrilmistir. Yamaç kisimla­rinda egim fazladir.

Sehrin bulundugu arazinin en yüksek yeri deniz seviyesine göre 955 Metre, en alçak yeri 780 metre ve orta noktasi da 854 metredir.

IKLIM  ÖZELLIKLERI : Kastamonu   ili   sinirlari   içerisinde   iklim   genellikle birbirinden ayrilan   iki   özellik  gösterir. Karadeniz sahil kesiminde mutedil olmasina karsilik, iç kesimler­de (Tosya ve civari) sert ve karasaldir. Buna sebep denize paralel yükseklikleri fazla olan isfendiyar dag silsilesinin iç bölge ile irtibati kesmesindendir.

Kis mevsimi her iki kesimde de yagisli geçer. Senelik yagan yagmurun ortalama miktari 460 mm.dir. Yillik ortalama rutubeti % 61’dir. Don olayi bir ay kadar devam etmekte olup, topraga nüfus de­recesi ortalama 150 cm. dir. 

Kuzey ve dogu rüzgarlarinin etkisi altindadir. Yildiz, lodos, ve poyrazdir. En soguk günler Ocak ayinda, en sicak günler Temmuz ayinda görülmektedir. Bu tarihe kadar en fazla sicaklik 35,5 Maksimum, en soguk gün ise - 18,4 minimum olarak tespit olunmustur. Kis mevsimi genellikle kar yagisli geçer. En çok Aralik, Ocak, Subat aylarinda yagmaktadir. Yagmur yagisi ise en fazla yagis Nisan - Mayis aylarinda, en az yagis Agustos ayinda görülmektedir.

JEOLOJIK DURUMU : Ilçenin güney ve güneybatisi Moloz ve toprakla örtülü klasik neojen kayaçlardan, kuzeyi ayni malzemeden, dogu ve bati gre, konglomera, marn ile halihazir sehrin büyük kisminin üzerinde kuruldugu düz sahanin üstünde ise moloz, gevsek, çakilli kil ile hemen bir metre altinda sikismis kil yer almaktadir.

Tosya ilçesi Kuzey Anadolu deprem hatti adiyla taninan çok agir depremlere zaman, zaman sahne olmus tektonik ariza sistemi içindedir. Ayrica ilçenin üzerinde kuruldugu zemin depreme mukavim olmayan çürük yapili formasyonlardan ibarettir, ilçe 1935, 1936, 1940, 1941, 1942, 1943, 1944, 1946 1948, 1951, 1953, 1955, 1957, 1964, 1967, senelerinde 2 ila 20 saniye süreli hafif ve çok siddetli depremlere sahne olmus, bunlardan 1943 yilinda olan deprem 1000 e yakin can kaybina sebep olmus ve ilçe ile çevresin­de büyük maddi hasara sebep olmustur.

ULASIM  DURUMU : Ilçenin Kastamonu - Çankiri - Ankara - Çorum - Kargi - Iskilip - Ilgaz ile ve ayri olarak tüm köyleri ile baglantisi mevcuttur. Ulasim ba­kimindan maalesef en bakimsiz bölge sayilabilir. Yollar stabilize. köy yollari ise ham yoldur. Stabilize yollar ise tamamen bozuk denile­bilecek derecede bakimsizdir. Ayni zamanda da tüm baglantilarda kullanilan yollar çok virajli ve meyilli olarak yapilmislardir.

1980 yilina bitirilmesi planlanan IRAN - SAMSUN - ISTANBUL transit yolu bitirildiginde yol probleminin çogunlukla ortadan kal­kacagi ve ulasim ile pazarlamanin kolaylasacagi görünen bir ger­çektir. Tosya - Kastamonu yolunun bakim ve islahininda gerçeklesti­rilecegi ögrenilmis olup, il ile baglanti ve münasebetimizin artacagi ortaya çikmaktadir. Ilçede demiryolu mevcut olmayip, en yakin istasyon Çankiri istasyonudur.

NÜFUS   DURUMU : Tosya’da nüfus artisi önemli bir degisim göstermemektedir. Bu­nun yaninda disariya çalismaya gidenlerde durumu etkilemektedir. Ayni zamanda çalisma sekilleri de nüfûs artisina ihtiyaç hissedilmemektedir.